ชีวิตนอกโลกโดยความหมายก็คือ ชีวิตใดๆก็ตามที่มิได้มีรกรากอยู่ข้างในโลก ชีวิตดังที่กล่าวถึงแล้วบางทีอาจเป็นได้ตั้งแต่สิ่งมีชีวิตเซลล์เดียวอย่าง ‘โพรแคริโอต’ (prokaryote) ตลอดกาลจนกระทั่งลักษณะของชีวิตที่มีความซับซ้อน หรือนอกเหนือจากนั้นก็คือ ลักษณะของชีวิตที่อาจมีอารยธรรมล้ำหน้าไปมากกว่าพวกเรา! ซึ่งตามสมการของเดเกลื่อนกลาด (Drake equation) ที่ถูกเขียนขึ้นโดย Dr. Frank Drake เมื่อปี คริสต์ศักราช 1961 ก็ได้ใช้แนวความคิดตามหลักความเป็นไปได้ (Probability theory) เข้ามาช่วยในเรื่องที่เกี่ยวข้องกับการติดต่อและทำการสื่อสารกับสิ่งมีชีวิตข้างในกาแล็กซี่กาแลคซี่ทางช้างเผือกของพวกเราได้ โดย The Drake equation บอกว่า มิได้มีจุดหมายเพื่อต้องการจะรู้ดีว่ามีปริมาณของอารยธรรมมากแค่ไหน แม้กระนั้นเนื้อหาส่วนที่มีความสำคัญก็คือเพื่ออยากได้ไปกระตุ้นว่า พวกเราจะค้นหาสัญญาณแรกของอารยธรรมต่างดาวเจอได้เมื่อใดต่างหาก!
โดยแม้พวกเราอิงฐานรากจากความนึกคิดด้านวิทยาศาสตร์ของเทคโนโลยีต่างดาวก็คือ พวกเขาควรจะมีการติดต่อสื่อสารผ่านเครื่องไม้เครื่องมือทางคลื่นวิทยุได้เหมือนกับมนุษย์เรา โดยเหตุนี้แล้วถ้าเกิดพวกเราอยากที่จะค้นหาอารยธรรมชั้นสูงด้านนอกโน่น สิ่งจำเป็นสุดไม่แพ้กันกับแนวทางอื่นๆเลยก็คือ การยอมรับฟังเสียงที่ส่งออกมาจากพวกเขา โดยนักวิทยาศาสตร์ที่เรียนรู้ลักษณะของชีวิตต่างดาวพวกเราชอบเรียกว่า Exobiology
ภาพวาดโดย Richard Bizley ที่จินตนาการถึงอนาคตที่มนุษย์สามารถเดินทางไปตรวจผิวของพระจันทร์ Enceladus ที่ตอนนี้นักวิทยาศาสตร์คาดว่าอาจมีสิ่งมีชีวิตอาศัยอยู่ใต้ผิวของดาว
ภาพวาดโดย Richard Bizley ที่จินตนาการถึงอนาคตที่มนุษย์สามารถเดินทางไปตรวจผิวของพระจันทร์ Enceladus ที่ตอนนี้นักวิทยาศาสตร์คาดว่าอาจมีสิ่งมีชีวิตอาศัยอยู่ใต้ผิวของดาว
ตั้งแต่กึ่งกลางสมัยศตวรรษ 20 ก็ได้กำเนิดงานศึกษาเรียนรู้และค้นคว้าและทำการวิจัยที่เกี่ยวกับการค้นหาสิ่งมีชีวิตที่มาจากนอกโลกอยู่ไม่น้อยเลยทีเดียวมาย เนื่องมาจากในสมัยนั้นการแข่งขันชิงชัยทางด้านอวกาศได้มีการปะทุกันอย่างถึงใจถึงอารมณ์ระหว่าง ประเทศอเมริกา แล้วก็รัสเซีย ซึ่งก็ได้ทำให้เทคโนโลยีทางอวกาศได้มีการปรับปรุงไปอย่างยิ่งในเวลาแค่ไม่กี่สิบปี! โดยเฉพาะในเรื่องของเทคโนโลยีติดต่อทางวิทยุ ตราบมาจนกระทั่งปัจจุบันนี้ในเรื่องงานค้นคว้าพวกเราก็ได้ก้าวมาถึงในสมัยของหน่วยงานเซติ ซึ่งเป็นกิจกรรมของกรุ๊ปนักวิทยาศาสตร์ สำหรับเพื่อการค้นหาหลักฐานของการมีอยู่ของสิ่งมีชีวิตสติความคิดจากนอกโลก ไล่ไปตั้งแต่การเฝ้าระวัง แล้วก็ตรวจสอบฟ้า เพื่อตรวจการส่งสัญญาณแบบเปลี่ยนไปจากปกติจากนอกอวกาศ (ดังเช่นว่า คลื่นวิทยุ, คลื่นไมโครเวฟ, แสงสว่าง ฯลฯ) ที่บางทีอาจส่งมาจากอารยธรรมที่อยู่บนดาวนพเคราะห์ดวงอื่น ในตอนแรกแผนการได้รับเงินลงทุนช่วยเหลือจากรัฐบาลอเมริกา แม้กระนั้นตอนนี้เงินลงทุนจำนวนมากที่ส่งเสริมหน่วยงานเซติจะได้รับมาจากแหล่งทุนทางภาคเอกชน
จานรับสัญญาณคลื่นวิทยุจากนอกโลก FAST Radio Telescope (Five hundred meter Aperture Spherical Telescope) ของจีน ที่กำลังปรับปรุงขึ้น เพื่อมาช่วยเหลือในภารกิจตามหาสัญญาณแรกจากต่างดาว
จานรับสัญญาณคลื่นวิทยุจากนอกโลก FAST Radio Telescope (Five hundred meter Aperture Spherical Telescope) ของจีน ที่กำลังปรับปรุงขึ้น เพื่อมาส่งเสริมในภารกิจตามหาสัญญาณแรกจากต่างดาว
แนวความคิดของชีวิตนอกโลก โดยเฉพาะอย่างยิ่งสิ่งมีชีวิตทรงความคิดนั้น พวกเราชอบได้ประสบพบเห็นในทางวัฒนธรรมของภาพยนตร์แนว บันเทิงคดีวิทยาศาสตร์ (science fiction) หรือบทนิยายวิทยาศาสตร์ต่างๆดังเช่น Star trek, Star wars หรือเรื่อง valerian ฯลฯ โดยในตลอดหลายปีล่วงมาแล้วสื่อบันเทิงคดีวิทยาศาสตร์กลุ่มนี้ก็ได้ก็ได้ช่วยสนับสนุนแนวความคิดของความน่าจะเป็นต่างๆของเอเลี่ยน ได้อย่างน่าดึงดูดอย่างยิ่งจริงๆ ซึ่งก็มีความหลากหลายลายทางชีวิตอยู่มากมายก่ายกองตามที่ได้ได้เคยรับดูกันมา ซึ่งบ้างก็ได้พรีเซนเทชั่นชีวิตเอเลี่ยนชั้นสูงโดยอิงจากตามหลักทฤษฎีทางวิทศาสตร์อีกด้วย! แน่ๆพวกเราจะต้องสารภาพว่าสื่อสนุกสนานพวกนี้ได้ไปกระตุ้นทำให้ผู้คนจากสาธารณะทั่วๆไปอย่างพวกเราๆได้หันมามีความสนใจในเรื่องสิ่งมีชีวิตที่มาจากนอกโลกกันอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้จริงๆ
แผ่นแผนที่ไพโอเนียร์ (Pioneer Plaque) ที่ติดไปพร้อมกับยาน Pioneer 10 แล้วก็ Pioneer 11 เมื่อตอนต้นทศวรรษปี 1970 (ภาพที่นำมาจาก NASA/HQ)
แผ่นแผนที่ไพโอเนียร์ (Pioneer Plaque) ที่ติดไปพร้อมกับยาน Pioneer 10 และก็ Pioneer 11 เมื่อตอนต้นทศวรรษปี 1970 (รูปภาพที่เอามาจาก NASA/HQ)
แต่ว่าถึงแบบงั้นการที่มนุษย์เราต่างได้พากเพียรสื่อสารกับเอเลี่ยนด้วยแนวทางต่างๆก็บางทีอาจสร้างอันตรายกับพวกเราในอนาคตได้ด้วยเหมือนกัน ดังเช่นในสมัยก่อนที่พวกเราได้เคยส่งคลื่นวิทยุออกไป ,หรือการส่งหลักฐานถึงการมีอยู่ของพวกเราติดไปยานอวกาศ ตัวอย่างเช่นแผ่นแผนที่ไพโอเนียร์ (Pioneer Plaque) ที่ติดไปพร้อมกับยาน Pioneer 10 แล้วก็ Pioneer 11 เมื่อตอนต้นทศวรรษปี 1970 ที่เจาะจงถึงตำแหน่งของระบบสุริยะพวกเรา รวมถึงรูปร่างของสิ่งมีชีวิตชั้นสูงอย่างมนุษย์ หรือแผ่นจานทองของวอยเอจพบร์ 1 แล้วก็ 2 (Voyager Golden Record) เมื่อช่วงปลายทศวรรษปี 1970 ที่ได้บันทึกภาพแล้วก็เสียงที่บ่งบอกถึงถึงความมากมายหลายของชีวิตแล้วก็วัฒนธรรมบนโลก!
แผ่นจานทองของวอยเอจพบร์ 1 และก็ 2 (Voyager Golden Record) เมื่อช่วงปลายทศวรรษปี 1970 (ภาพที่เอามาจาก NASA/JP)
แผ่นจานทองของวอยเอจพบร์ 1 รวมทั้ง 2 (Voyager Golden Record) เมื่อช่วงปลายทศวรรษปี 1970 (รูปภาพที่นำมาจาก NASA/JP)
ด้วยความประพฤติปฏิบัติแบบนี้ แบบที่มีการส่งหลักฐานการมีอยู่ของพวกเราออกไปเพื่อมีความต้องการให้เอเลี่ยนทางความคิดได้รับทราบ มันก็บางทีอาจเป็นดาบสองคม ที่มีอีกทั้งผลในทางที่ดีและก็ผลกระทบในด้านที่เสียหาย เนื่องจากถ้าพวกเราโชคร้ายได้เพื่อบ้านต่างดาวที่มีนิสัยถูกใจรุกราน หรือพวกที่ปรารถนาเอาชีวิตรอดจากการดับสูญของถิ่นฐานบ้านช่องตนเองฯลฯ พวกเอเลี่ยนหยาบพวกนี้แม้เขาสามารถมาเยี่ยมโลกของพวกเราได้จริง วันนั้นจะเป็นวันหายนะของคนเราโลกอย่างแท้จริง ด้วยเหตุว่าด้วยแนวทางกล้วยๆเป็นถ้าหากพวกเขามาเยี่ยมโลกพวกเราได้ โน่นก็แปลว่า พวกเขาควรจะมีวิทยาการเดินทางในอวกาศที่นำสมัยมากมายๆซึ่งถ้าเกิดเป็นแบบนั้นยุทโธปกรณ์ของผู้คนก็อาจจะยากที่จะประมือกับพวกเขาจริงๆ
คาดการณ์ของชีวิตเอเลี่ยนนอกโลก
คาดคะเนของชีวิตเอเลี่ยนนอกโลก ดังเช่นว่าชีวิตพวก ‘ไมโครออแกนนิซึม’ microorganisms หรือจุลชีพ พวกนี้ นักวิทยาศาสตร์มั่นใจว่า มันมีอยู่จริงอยู่ข้างในระบบสุริยะของพวกเรา รวมถึงข้างนอกของระบบสุริยะ นี่ก็มีความหมายว่า พวกเราจะสามารถเผชิญชีวิตเอเลี่ยนเหล่านี้กระจัดกระจายอยู่เยอะไปหมดในจักรวาล!
แล้วเพราะเหตุไรนักวิทยาศาสตร์ถึงเชื่อแบบงั้น (ที่มั่นใจว่าชีวิตอาทิเช่น พวกไมโครออแกนนิซึม มีอยู่เยอะไปหมดในอวกาศ) โน่นก็เป็นเพราะว่าจากการสำรวจอวกาศในตลอดร้อยปีให้หลัง มนุษย์เราได้สะสม องค์วิชาความรู้ต่างๆทางด้านดาราศาสตร์มาโดยตลอด อีกทั้งจากข้อมูลทางดาราศาสตร์ที่พวกเราได้รับมาจากเทคโนโลยีด้านวิทยาศาสตร์ การสำรวจอวกาศ ทฤษฎีแรงโน้มถ่วงของนิวตัน การศึกษาค้นพบด้านชีววิทยาในเรื่องของพัฒนาการชีวิต รวมถึงการศึกษาเล่าเรียนประวัติศาสตร์ของโลก (การวัดอายุโลก, การเล่าเรียนการกำเนิดโลก)
กรุ๊ปแบคทีเรีย Escherichia coli เมื่อขยายรูปให้ใหญ่ขึ้น 10,000 เท่า (ภาพที่นำมาจาก
Eric Erbe, digital colorization by Christopher Pooley, both of USDA, ARS, EMU )
กรุ๊ปแบคทีเรีย Escherichia coli เมื่อขยายรูปให้ใหญ่ขึ้น 10,000 เท่า (ภาพที่นำมาจาก
Eric Erbe, digital colorization by Christopher Pooley, both of USDA, ARS, EMU )
โดยสรุปก็คือ เรากำลังอาศัยอยู่ในกฎที่ต้องปฏิบัติตามทางธรรมชาติเดียวกันนั่นเอง หรือด้านในจักรวาลที่นี้ โดยเหตุนี้แล้ว ลักษณะการกำเนิดของชีวิตเอเลี่ยน รวมถึงรูปแบบของการพัฒนาการ พวกเราก็เลยสามารถศึกษาเล่าเรียนมันได้นิดหน่อย จากการเกิดชีวิตที่อยู่ด้านในระบบสุริยะของพวกเรา, โดยในหัวข้อเรื่องของสิ่งมีชีวิตที่มาจากนอกโลกนี้ได้เคยถูกเอามาเป็นเลิศในประเด็นสนทนาของสารคดีที่ชื่อ God, the Universe and Everything Else (พระผู้เป็นเจ้า, จักรวาล รวมทั้งทุกทุกสิ่ง) ที่เคยถ่ายทอดผ่านทางโทรทรรศน์เมื่อปี คริสต์ศักราช 1988 มาแล้ว ซึ่งในเวลานั้นก็มีเหล่าบรรดานักวิทยาศาสตร์โด่งดังหลายๆท่านเลยที่ร่วมคัดค้านกันในหัวข้อนี้เอาไว้อย่าง ‘คาร์ล เซแกน’ (Carl Sagan), ‘สตีเฟน ฮอว์กิง’ (Stephen Hawking) แล้วก็ นักเขียนนวนิยายวิทยาศาสตร์มีชื่ออย่าง ‘อาร์เธอร์ ซี. คลาร์ก’ (Arthur C. Clarke) มาร่วมมีความคิดเห็นทางด้านวิชาการในหลายๆเรื่อง ไม่ว่าจะเป็น ‘แนวคิดบิกกางง’ (Big Bang theory), การมีอยู่ของผู้ผลิต (God) และก็รวมถึงหัวข้อยอดนิยมอย่าง ‘สิ่งมีชีวิตต่างดาวก็ด้วย’ (Extraterrestrial Life) ในขณะนักคิดค้นที่มีชื่อและก็สมัยก่อนนายกฯสหราชอาณาจักรอย่าง ‘วินสตัน เชอร์ชิล’ (Winston Churchill) ก็เคยได้ออกมามีความเห็นเกี่ยวกับสิ่งมีชีวิตต่างดาวไว้ทำนองว่า “มันไม่มีทางเป็นไปได้ที่จะพูดว่า ชีวิตมิได้มีอยู่นอกจากไปจากโลกของพวกเรา”
เอาจริงเอาจังๆในเรื่องข้อโต้เถียงใจความสำคัญสิ่งมีชีวิตต่างดาวได้เคยกล่าวถึงไว้มานานแล้ว ร่วม 500 ปี หรือมีชื่อเสียงกันในชื่อ จักรวาลวิทยาในทางกายภาพใน ‘วิธีการของวัวเปอร์นิคัส’ (Copernican principle) ที่พูดว่า มนุษย์บนโลก หรือข้างในระบบสุริยะของพวกเรา บางทีอาจไม่ใช่คนเฝ้าดูเพียงแค่ที่เดียวในเอกภพ หรือจะบอกอย่างคร่าวๆก็คือ อาจมีสิ่งมีชีวิตทรงความคิดบนระบบดาวดวงอื่น ที่กำลังส่องกล้องมองดูมาที่พวกเราอยู่ก็เป็นไปได้ อย่างในรูปภาพที่โด่งดังของ ’โยฮันเนส เคปเลอร์’ (Johannes Kepler) ที่ชื่อ ‘M’ (Mundus ‘มันดัส’) ที่ได้วาดเอาไว้ระหว่างปี คริสต์ศักราช 1617–1621 ก็ได้แสดงมีความคิดเห็นเอาไว้ว่า โลกของพวกเราเป็นเพียงแค่หนึ่งในแสงสว่างดาว ที่มีอยู่จำนวนไม่ใช่น้อยมายบนฟ้า ด้วยเหตุผลดังกล่าวแล้วตามหลักจิตสำนึกของคนเราพวกเราในเรื่องชีวิตที่นี้ก็บอกกับพวกเราได้ว่า “เรามิได้พิเศษอะไรเลย”
ภาพที่มีชื่อของ ’โยฮันเนส เคปเลอร์’ ที่ชื่อ ‘M’ แสดงมีความคิดเห็นเอาไว้ว่า โลกของพวกเราเป็นเพียงแต่หนึ่งในแสงสว่างดาว ที่มีอยู่จำนวนไม่ใช่น้อยมายบนฟ้า (รูปภาพจาก
Iohannes Kepler – Iohannes Kepler, Epitome astronomiae Copernicanae, 1618)
ภาพที่มีชื่อของ ’โยฮันเนส เคปเลอร์’ ที่ชื่อ ‘M’ แสดงมีความคิดเห็นเอาไว้ว่า โลกของพวกเราเป็นเพียงแต่หนึ่งในแสงสว่างดาว ที่มีอยู่ไม่น้อยเลยทีเดียวมายบนฟ้า (รูปภาพที่เอามาจาก
Iohannes Kepler – Iohannes Kepler, Epitome astronomiae Copernicanae, 1618)
การมีอยู่ของชีวิต
จากการประเมินการก็พบว่า เคมีที่เป็นส่วนประกอบของชีวิต (chemistry of life) ได้เริ่มเกิดขึ้นคราวแรก อย่างรวดเร็วสุดหลังจากการเกิด Big Bang เมื่อราว 13,800 ล้านปีกลาย ซึ่งในช่วงเวลานั้นจักรวาลของพวกเราอายุได้เพียงแต่ 10 – 17 ล้านปีแค่นั้น! นี้ก็แสดงว่าในตอนที่จะวาลของพวกเรายังเล็กๆอยู่ ชีวิตก็ได้เกิดขึ้นและก็แพร่ไปแล้วทั่วจักรวาล! ถึงแม้ว่าชีวิตบางทีอาจก่อตัวให้มองเห็นได้ไม่ค่อยหลายครั้งนัก แต่ว่าสำหรับเพื่อการแพร่ขยายไปในที่ต่างๆของจักรวาลนั้น ‘สะเก็ดดาว’ (meteoroids) ก็เลยเป็นสิ่งที่จำเป็นมาก เป็นต้นว่า ‘ดาวพระเคราะห์สามารถอยู่ได้’ (Habitable Planets) อาทิเช่นโลก ขั้นตอนการที่ทำให้ชีวิตเกิดมานั้นจำเป็นจะต้องมีจุดเริ่มแรกมาจาก ‘แพนสเปอร์ภรรยา’ (Panspermia) ซึ่งขั้นตอนของ Panspermia ก็คือ การที่มีวัตถุอวกาศเช่น ‘ฝุ่นละอองอวกาศ’ (space dust), ‘สะเก็ดดาว’ (meteoroids), ‘ดาวนพเคราะห์น้อย’ (asteroids), ‘ดาวหาง’ (comets) รวมทั้ง ‘ดาวนพเคราะห์เล็กแกร็น’ (planetoids) ฯลฯ มาเป็นยานพาหนะที่ใช้เพื่อสำหรับการแพร่ขยายของ Microorganisms ซึ่งวัตถุอวกาศขนาดเล็กไปถึงขั้นกึ่งกลางกลุ่มนี้ บางทีอาจบรรทุกมากับชีวิตขนาดเล็กที่เรียกว่า ‘แบคทีเรีย’ (bacteria) รวมถึง สาย DNA จากพวกมันก็ด้วย
ทั้งยังแนวทางการเกิดของระบบดาวฤกษ์ก็มีส่วนสำคัญเช่นเดียวกัน โดยยิ่งไปกว่านั้นตอนแรก ที่เรียกว่า ‘โพรโทเพลนเนททารี ดิสค์’ (Protoplanetary disk) ที่กรุ๊ปของฝุ่นละอองและก็ก๊าสต่างๆหมุนวนอยู่รอบๆดวงตะวันในตอนก่อให้เกิด (ก่อนจะมีการก่อให้เกิดโลก) ซึ่งในขณะนี้จะเป็นช่วงๆที่สำคัญมาก ของพัฒนาการในโมเลกุลของชีวิตให้มีความซับซ้อนมากขึ้น ซึ่งคาดการณ์ดังที่ได้กล่าวผ่านมาแล้วในขั้นการผลิตชีวิตที่มีความซับซ้อนของ Protoplanetary disk นี้ นักวิทยาศาสตร์เรียนได้จากแบบการก่อตัวของดาวฤกษ์นอกระบบสุริยะ ซึ่งพบว่ามีความน่าจะเป็นสูงที่แม้กระทั้งระบบดวงดาวอื่นๆก็อาจมีการผลิตชีวิตขึ้นมาในขั้นตอนนี้เช่นเดียวกัน
Protoplanetary disk กรุ๊ปของฝุ่นผงแล้วก็แก๊สต่างๆหมุนวนอ